Zdjęcia produktowe typu packshot mają charakter rejestracyjny, tj. są wiernym odwzorowaniem rzeczywistego wyglądu produktu, a fotograf nie nadaje im żadnych dodatkowych cech twórczych. Czy to pozbawia ochrony prawnej tego typu zdjęcia?

Szczegółowe rozważania na ten temat poczynił Sąd rozpoznając sprawę o naruszenie autorskich praw majątkowych do zdjęć odzieży, wskutek bezprawnego (zdaniem fotografa) wykorzystania ww. fotografii.

Stan faktyczny:

Fotograf wykonał na rzecz pewnej firmy odzieżowej zdjęcia przedstawiające ubrania z ich kolekcji. Wykonane fotografie zostały następnie zamieszczone przez innego przedsiębiorcę jako ilustracje produktów marki w sklepie internetowym oraz na aukcjach internetowych.

Fotograf nie zgadzał się jednak, by jego zdjęcia widniały w serwisie aukcyjnym, dlatego zarzucając pozwanemu bezprawne wykorzystanie fotografii, domagał się usunięcia zdjęć, jak i zapłaty odpowiedniego wynagrodzenia. Pozwany nie uczynił zadość żądaniom fotografa podnosząc, że sporne zdjęcia nie mają cech utworu. Pozwany wskazał również, że był uprawniony do korzystania ze zdjęć na podstawie licencji niewyłącznej, którą uzyskał od firmy zlecającej fotografowi wykonanie ww. fotografii.

Ustalenia Sądu:

Rozważania Sądu I instancji skupiły się głównie na ustaleniu, czy sporne fotografie noszą znamiona utworu w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (PrAutU).

W oparciu o dwie niezależne opinie biegłych z zakresu fotografii ustalono, że zdjęcia wykonane przez powoda (fotografa), będące zdjęciami katalogowymi, produktowymi typu packshot, mają charakter dokumentacyjny, a ich istotą jest odwzorowanie i ukazanie rzeczywistego wyglądu fotografowanych przedmiotów.

Zdaniem Sądu, aby fotografia mogła spełniać cechy utworu, konieczne jest wystąpienie szczególnej kompozycji cechującej się twórczym sposobem przedstawienia czy ułożenia przedmiotów. Istotnym elementem jest tutaj wybór, który może polegać m.in. na twórczym uporządkowaniu lub aranżacji fotografowanego przedmiotu, kompozycji kadru, momentu fotografowania, ostrości obrazu, natężenia światła itp.

W analizowanej sprawie sporne zdjęcia nie spełniały jednak cech utworu:

  • fotografie były wiernym odwzorowaniem wyglądu obrania,
  • zdjęcia wykonano w stałych warunkach oświetleniowych, na jednolitym białym tle, a moment fotografowania nie miał znaczenia dla efektu końcowego,
  • działania fotografa sprowadzały się wyłącznie do „rzemieślniczego odtworzenia naturalnego wizerunku ubrania”,
  • komputerowa obróbka graficzna polegała na wyeliminowaniu wad plików źródłowych (np. zabrudzenia tła).

Sąd II instancji podtrzymał ustalenia Sądu I instancji, uznając tym samym apelację za niezasadną i orzekł o jej oddaleniu. Koszty całego postępowania poniósł powód (fotograf).

Wnioski:

Zdjęcia produktowe typu packshot mają charakter rejestracyjny, tj. są wiernym odwzorowaniem ich rzeczywistego wyglądu, zaś fotograf nie nadaje im indywidualnych cech twórczych. W efekcie fotografie produktowe nie stanowią utworu w rozumieniu art. 1 ust. 1, a tym samym ich twórcom nie przysługują prawa autorskie.

PrAutU – ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie – I Wydz. Cywilny z dnia 23 października 2018 r.
o sygn. I ACa 125/18